Aleja Niepodległości (Bahnhofstraße)

Fot. Marek Karaś

Fot. Jacek Tenerowicz


fot. Jerzy Chamerski

Fot. Zbigniew Czerwiec

Lata 60-te winobranie. Po wojnie siedziba Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i kawiarni "Bieriozka". Po pożarze w latach 50-tych częściowo przebudowana. W latach 60-tych po płn. stronie willi dobudowano kino „Newa”.


To samo zdjęcie, ale nie retuszowane kolorem.

Zdjęcie z aukcji prywatnej ALLEGRO. Ze względność na rzadkość w kolorze pozwoliłem sobie wystawić. Gdyby były jakieś pretensje zdejmę to zdjęcie.

Al. Niepodległości ok. 1900 r. Widok od strony kina Newa. Jeszcze nie ma charakterystycznej wieży kościoła pw. Zbawiciela, który powstanie kilkanaście lat później. Po prawej willa nr 36, za którą dziś stoi kino Newa

Willa nr 36. Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 18. Reprezentacyjna willa została zbudowana przez Aleksandra Gruschwitza, współwłaściciela fabryki nici w Nowej Soli (Gruschwitz Textilwerke AG, z filią m.in. w Zielonej Górze przy ob. ul.J.Dąbrowskiego) i przez kilkadziesiąt lat należała do rodziny Gruschwitzów





Fot. Zbigniew Czerwiec
Siedziba Wojskowej Prokuratury Garnizonowej

Lata 70-te. Kamienica nr 34.

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Andrzej Grzegorzewski


Pomnik Solidarności

Fot. Andrzej Grzegorzewski

fot. Zbigniew Czerwiec

fot. Jerzy Chamerski

Fot. Jacek Tenerowicz




Siedziba Zarządu Dróg Wojewódzkich

Projekt budowy domu przedsiębiorcy budowlanego Carla Lorenza przy al. Niepodległości 32 ( Große Bahnhofstraße 20). Projekt i realizacja własna, październik 1890 roku.



Dom nr 35 - fot. Jerzy Chamerski

Fot. SteM


Kamienica nr 33 fot. Jerzy Chamerski


fot. Jerzy Chamerski

Projekt budowy domu przedsiębiorcy budowlanego Carla Lorenza przy al. Niepodległości 31 (Große Bahnhofstraße 15). Projekt i realizacja własna, 27.03.1883 rok.



Willa nr 28 fot. Jerzy Chamerski

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. SteM

fot. Jerzy Chamerski

Fot. Zbigniew Czerwiec

Trybuna honorowa po środku stoi Jan Lembas - wojewoda zielonogórski i Mieczysław Hebda I sekretarz KW PZPR

Fot. Zbigniew Czerwiec
Po wojnie mieszkał tu Jan Lembas, w latach 1956-1973 przewodniczący Prezydium WRN, a potem (1973-1980) wojewoda zielonogórski; z tego powodu budynek popularnie nazywano "lembasówką".

Lata 60-te.

lata 70-te (budynek po prawej stronie). Narożnik domu wieńczyła wieżyczka, która spłonęła podczas pożaru w 1945r. Po odbudowie całkowicie zmienił się wygląd części dachowej budynku.




Budynek zaprojektowany przez architekta Hammerlinga, wybudowany w 1911r. Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 24. Dom doktora Artura Wagnera, specjalisty w zakresie chirurgii i chorób kobiecych, naczelnego lekarza szpitala Bethesda (dzisiaj szpital wojewódzki przy ul.Wazów).

Jeszcze nie ma domu nr 26 przy Aleji Niepodległości. Adres przedwojenny: Bahnhofstraßse 24.

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Jacek Tenerowicz

fot. Jerzy Chamerski

Obecnie jest siedzibą Miejskiego Przedszkola nr 3 - fot. Jerzy Chamerski

1900-1912 Kamienica nr 29. Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 14. Przed wojną mieszkał tu Louis Laskau, królewski radca handlowy, właściciel prywatnego domu bankowego Samuel H. Laskau w rynku (Ring 8)


Dzisiaj siedziba oddziału ING Banku Śląskiego i Lubuskiego Zarządu Wojewódzkiego PSL. -fot. Jerzy Chamerski

Kamienica nr 27. Lata 70-te. W budynku mieszkała Johanna Brand, właścicielka fabryki trykotarzy i współwłaścicielka fabryki makaronu w Otyniu. Była też działaczką społeczną, to w jej domu zbierano w latach 1916-18 złoto na finansowanie kosztów związanych z wojną

Fot. SteM

fot.SteM

Fot.Jacek Tenerowicz




Nowy projekt fontanny zachwyca grą światła na tle tańczących strumieni wody.
Fot. Piotr Rau.

Fot. Andrzej Grzegorzewski

fot. SteM

Fot. Jerzy Malicki

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Andrzej Grzegorzewski

Fot. Piotr Rau

Fot. Marek Karaś

Fot. Marek Karaś
Pomnik rozebrano w 1965 roku i zastąpiono pomnikiem Bohaterów II Wojny Światowej. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych pomnik uzupełniono o wizerunek orła.

Lata 70-te

Pomnik rozebrano w 1965 roku i zastąpiono pomnikiem Bohaterów II Wojny Światowej. Pomnik wykonany z piaskowca – obelisk braterstwa broni według projektu Anny Krzemińskiej. Zdjęcie z 1968 roku.

Winobranie - lata 60-te. Widać jeszcze stary pomnik.

Po prawej stronie stary pomnik. Wizyta Jurija Gagarina w Zielonej Górze - lipiec 1961


Po zakończeniu II wojny światowej na placu odsłonięto pomnik Wdzięczności, poświęcony poległym w czasie wojny żołnierzom radzieckim. Pomnik otaczał cmentarz, który przetrwał do 1953 roku. Wtedy jednej nocy ekshumowano szczątki wszystkich żołnierzy radzieckich. Pomnik rozebrano w 1965 roku.







Zdjęcie z aukcji prywatnej ALLEGRO. Jeśli by był to problem, to wyeliminuję to cenne zdjęcie.





Imperialny monument potomka Hohenzollernów, króla pruskiego, od 1871 roku cesarza wielkich Niemiec, zamordowanego przez artystę malarza w 1888 roku. Pomnik stał naprzeciwko dzisiejszej ulicy Bankowej, zamkniętej przez cmentarz, wśród zieleni na Kaiser Wilhelm Platz. Jego cokół został ogrodzony łańcuchami rozpiętymi na kilkunastu kamiennych pachołkach, sugerujących, że dostęp do Kaisera jest chroniony i utrudniony jego autorytetem. Jednakże w czasie pierwszej wojny światowej szlachetny metal przetopiono na bomby i pociski. Nazwę zmieniono na Freiheitsplatz, zaś w latach trzydziestych na Hindenburgplatz, dzisiaj Bohaterów.

Fot. SteM

Fot. Jerzy Malicki




Fot. Emil Zbierski

Fot. Tadeusz Weise.
Siedziba redakcji Gazety Lubuskiej.

Gdy kupcowa Selma Heider stawiała piękną mieszczańską kamienicę przy al. Niepodległości 25, na pewno nie przewidywała, że kilkadziesiąt lat później pod hasłem "Proletariusze wszystkich krajów łączcie się" będzie tu redagowany dziennik KW PZPR. Na zdjęciu trybuna- Winobranie lata 60-te.

Pierwszym właścicielem kamienicy była kupcowa Selma Heider. Mieszkali w nim bogaci
mieszczanie, m.in. lekarz powiatowy dr Theodor Meyer.

1920-1940. Projekt budynku, jako kamienica mieszkalna, przewidywał bogatszy wystrój zewnętrzny niż dzisiaj widzimy na budynku (na parterze i piętrze miały stać rzeźby).

Projekt budowy domu Selmy Heider przy al. Niepodległości 25 (Große Bahnhofstraße 11). Projekt i realizacja mistrz murarski i cieśla Tubisch z Sulechowa, 15.07.1888 rok.



fot. Jerzy Chamerski


Fot. Andrzej Grzegorzewski.

Tuż po wojnie mieściła się tu komenda hufca ZHP. Na zdjęciu Winobranie - lata 70-te.







Przed 120 laty w Grünberg opłacało się być muzykiem, skoro kantor Hermann Suckel w 15 lat po przyjeździe do miasta mógł postawić piękną kamienicę w najbardziej reprezentacyjnym miejscu Zielonej Góry. W 1894 r. wybudował, zaprojektowaną przez znanego mistrza murarskiego Carla Mühle kamienicę (po lewej stronie).

Hermann Suckel (1855-1916), nauczyciel muzyki, dyrygent chóru i kantor w kościele św. Jadwigi od 1876 roku do śmierci. Pochodził z Legnicy, a do Zielonej Góry przybył po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego we Wrocławiu. Niezwykle uzdolniony organizator, założył w 1881 roku męski zespół pod nazwą „Quartetverein", który szybko rozrósł się do blisko stuosobowego stowarzyszenia muzycznego. W 1893 roku założył też chór żeński, a stowarzyszenie przybrało nazwę „Konzertvereinigung" (Towarzystwo Koncertowe). Chór z towarzyszeniem orkiestry miejskiej wykonywał utwory najwybitniejszych kompozytorów: Handla, Haydna, Mozarta, Brahmsa, Bacha, Wagnera, Schuberta i innych. Na koncerty wykupywało się abonament, co zapewniało środki na działalność Towarzystwa.

Kamienica nr 24 - 1900-1910. Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 25. Przed wojną w tym budynku mieszkał kantor Hermann Suckel ((1855 - 1916) Kompozytor, dyrygent i pedagog).

Fot. Jerzy Malicki

Fot. Iwona Sękowska

Fot. Iwona Sękowska

fot. Jerzy Chamerski

fot. Jerzy Chamerski

Po remoncie - fot. Jerzy Chamerski

fot. SteM

fot. SteM


Fot. Zbigniew Czerwiec

fot. Jerzy Chamerski

fot. Jerzy Chamerski

Budynek nr 23 (po prawej stronie) - 1911

Budynek nr 23 (po prawej stronie) - 1920-1940

Fot. Andrzej Grzegorzewski

Fot. Jerzy Malicki



fot. Jerzy Chamerski

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Zbigniew Czerwiec

Fot. Tadeusz Weise.
Zielonogórska Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT

Willa nr 22. Zdjęcie z 1906 roku (po prawej stronie)

Fot. Tadeusz Weise

Fot. Iwona Sękowska

Fot. Iwona Sękowska

Fot. Iwona Sękowska

fot. Jerzy Chamerski

Po remoncie. - fot. Jerzy Chamerski

Fot. Emil Zbierski

Fot. Michał Kusz




fot. Zbigniew Czerwiec

Mieczysław Karłowicz (ur.11.12.1876 w Wiszniewie, zm. 8.02.1909 w Tatrach) – polski kompozytor i dyrygent.

fot. Jerzy Chamerski
Dzisiaj to Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza
Willa nr 21. Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 9. Przed wojną willa Hermana Brandta, dyrektora i właściciela zielonogórskiego browaru. Fot. Jacek Tenerowicz.

Fot. Tadeusz Weise

fot. SteM


Fot Zbigniew Czerwiec

fot. Jerzy Malicki

Biuro Wystaw Artystycznych w Zielonej Górze powstało w 1965 roku. Galeria stawia sobie za cel prezentację najciekawszych zjawisk w sztuce współczesnej. BWA ma na swoim koncie organizację tak ważnych dla polskiej sztuki powojennej cyklicznych imprez jak "Złote Grona" (pierwsza edycja w 1965 roku), "Biennale Sztuki Nowej" (od 1985 roku). W imprezach tych wzięła udział plejada wybitnych artystów polskich: Zbigniew Dłubak, Henryk Morel, Roman Opałka, Stefan Krygier, Izabela Gustowska, Jerzy Truszkowski.


Budynek nr 19 - Biuro Wystaw Artystycznych
- lata '70



fot. Jerzy Chamerski

fot. Jerzy Chamerski

Z lewej strony kamienica nr 16 - 1901

Z lewej strony kamienica nr 16 - lata 1898-1900

Eksponat - Fot. Andrzej Świstak

Eksponaty - Fot. S. Arczyński, T. Hermańczyk

Fot. Piotr Rau

Fot. Piotr Rau

fot. Jerzy Malicki

fot. Jerzy Malicki

fot. Jerzy Chamerski

1 Maja 1963 r.

1 Maja 1963 r.

1 Maja 1963 r.

Lata 60-te. Muzeum Ziemi Lubuskiej zaistniało na tej ulicy dopiero w roku 1959.



Gmach, obecnego Muzeum powstał na działkach trzech budynków i z rysunku technicznego elewacji z roku 1874 wynika, że przebudowa następowała w przeciągu kilku lat. Ostateczna likwidacja trzech kamieniczek doczekała się projektu i realizacji przebudowy w roku 1888. Rok później na tympanonie nad głównym wejściem umieszczono datę nadania elewacji jednolitego eklektycznego charakteru. W gmachu tym, służącym celom administracyjnym i finansowym, najważniejszą część budynku zajmowało starostwo.

Widok ze skrzyżowania z Neustadtstraße (ob. ul.dr Pieniężnego) w kierunku dworca kolejowego. Z lewej strony - z kopułą - kamienica nr 16 na rogu ul.Pieniężnego, za nią obecny nr 24 (dom kantora Hermanna Suckela) na rogu pl.Bohaterów. Nie ma jeszcze obecnych budynków nr 18, 20 i 22. Dalej - na przeciwnym rogu Pl.Bohaterów - nieistniejący budynek z wysokim dwuspadowym dachem (na jego miejscu w 1911r. zbudowano kamienicę nr 26). Z prawej strony na pierwszym planie gmach starostwa (Kreishaus), ob. Muzeum Ziemi Lubuskiej (nr 15).



Kamienica nr 15 została wybudowana w 1889 roku gmach starostwa (Kreishaus). Od 1922 roku powstało muzeum (Heimatmuseum) jako placówka lokalna, powołana przez miejscowe stowarzyszenie społeczne. . Na zdjęciu budynek z prawej strony.


Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Piotr Rau





Fot. Jacek Tenerowicz

Budynek nr 14. Siedziba PZU. - Fot. Jacek Tenerowicz


fot. Jerzy Chamerski

fot. Jerzy Chamerski
Po wojnie działała tu przychodnia lekarska. Obecnie siedziba Komisariatu Policji.

Z prawej strony, przed gmachem obecnego muzeum, widoczny fragment budynku nr 13 (obecnie komisariat policji) - 1901 Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 5a. Przed wojną własność wdowy Anny Koch.

Budynek nr 12



Fot. Iwona Sękowska

Fot. Tadeusz Weise

Budynek nr 11 - fot. Jerzy Chamerski

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Jacek Tenerowicz


fot. Jerzy Malicki - tryptyk

Fot. Iwona Sękowska

Lata 50-te

Kawiarnia Pod Carską Koroną (Café Kaiserkrone) rok 1909. Zdjęcie przesłała Iwona Sękowska.

Kamienica nr 10 z Café Kaiserkrone - 1910-1925


fot. Jerzy Chamerski

Fot. Emil Zbierski



Fot. Andrzej Grzegorzewski

Fot. Jacek Tenerowicz


Fot. Piotr Rau



Fot. Maciek Dominiak


Fot. Marek Karaś
Obecnie służy jako rzymsko-katolicki kościół parafialny p.w. Najświętszego Zbawiciela.




1917-1935


1917-19258 fot. Ewald Hase

1917-1925
Zamontowano zegar Augusta Hausmanna oraz dzwony pochodzące z odlewni w Bochum.

1915-1916
Jest to 3-nawowa pseudo bazylika. Jest pokryta tynkiem fakturowym. Prezbiterium zamknięte
prosto z założoną na planie kwadratu wieżą zachodnią na osi. Jest nakryta wysokim dachem
dwuspadowym. Wieża zwieńczona 8-bocznym hełmem. Do wnętrza prowadzi 5 klasycystycznych
w formie portali. Wnętrze przekryte stropem wspartym na kolumnach jońskich oświetlają 2-kondygnacje okien w nawach bocznych: w dolnej prostokątne, powyżej zamknięte łukiem wklęsło-wypukłym. W nawach bocznych empory.

1917-1945
Kamień węgielny pod budowę wg. proj. głogowskiego radcy budowlanego W. Wagnera położono 19.05.1915 r. Budowę prowadził K. Dinkler z Essen, prace murarskie C. Lorenz, a kamieniarkę firma "Deutsche Steinwerke" z Tempelhof. Konstrukcje żelbetowe wykonała firma Algemeine Beton Eisengeselschaft, okna "Prehl und Wagner" z Treptow, organy (napędzane elektrycznie) G. Heinze z Żar, a żyrandole Max Kruger z Berlina. Poświęcenie świątyni jako kościoła nastąpiło 3.01.1917 r.

Georg Beuchelt (3.01.1852-17.08.1913). Był dobrym menedżerem i konstruktorem. Postawił na rozwój niemieckiego kolejnictwa. To dla niego budował, mosty, wiadukty, hale dworcowe i inne konstrukcje stalowe. Dopiero 10 lat po założeniu firmy zaczął wytwarzać wagony kolejowe. Poza pracą zawodową mocno angażował się w życie publiczne, przez wiele lat będąc miejskim radnym, a nawet przewodniczącym rady miejskiej. Przez kilka lat jako poseł partii konserwatywnej reprezentował miasto w sejmiku krajowym Landtagu. Georg Beuchelt pochowany został na cmentarzu zielonokrzyżowców, dzisiaj Park 100-lecia.

Fot. przesłał Maciej Kondrad.
Budowa Ev. Erlöserkirche (dzisiaj kościół katolicki Najświętszego Zbawiciela). Georg Beuchelt był fundatorem budowy świątyni ewangelickiej, na której budowę przeznaczył w testamencie 50 tys. marek. Realizatorką spadku była siostra darczyńcy Liddy Beuchelt.

fot. Marek Karaś

fot. SteM

fot. Jerzy Chamerski
Pierwotnie była to prywatna klinika dr.Friedricha Brucksa, przylegająca do jego kamienicy przy Bahnhofstraße 3 (ob.Al.Niepodległości 7). Rozbudowana w latach 1924/1925, posiadała 40 łóżek szpitalnych. Po wojnie był tu Szpital Położniczy. Przyszło tu na świat wielu zielonogórzan. Obecnie jest siedzibą wielu instytucji i organizacji pozarządowych.



fot. Jerzy Chamerski

fot. Jerzy Chamerski
Adres przedwojenny: Bahnhofstraße 3 (obecnie Aleja Niepodległości nr 7). Kamienica należała do doktora Friedricha Brucksa, właściciela prywatnej kliniki na tyłach budynku oraz lekarza w szpitalu „Bethesda” (ul.Wazów). Teraz to siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego.


fot. Jerzy Chamerski
fot. Andrzej Grzegorzewski




fot. Bonczek

Kamienica nr 6.- Fot. Marek Karaś

Fot. SteM

fot. Tadeusz Weise
Kino wyświetla filmy ambitne i komercyjne.

fot. Piotr Rau
Kino Nysa – najstarsze kino Zielonej Góry, które wyświetla filmy nieprzerwanie do dziś, posiada widownie z balkonem, łącznie na 305 osób.

fot. Piotr Rau

Stałe kino zostało zbudowane przez braci – restauratorów, Karla i Richarda Bohr w 1921 roku.

fot. Jerzy Malicki

fot. Jerzy Malicki

fot. Jerzy Malicki

fot. tomciozg


fot. Jacek Tenerowicz

Fot. SteM

fot. SteM

Obecnie to: Lubuski Teatr w Zielonej Górze - al.Niepodległości 3/5

Leon Kruczkowski (ur.28.06.1900 w Krakowie, zm. 1.08.1962 w Warszawie) – pisarz i publicysta, a także poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I,II i III kadencji.

Lata 60-te. Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego.

Fot przesłał Robert Klinger.
Zapraszam na , gdzie jest znakomicie opisana historia Teatru Lubuskiego.


Dosyć płaska elewacja kina, posiadała pod dachem, nad owalnymi oknami, stiukową dekorację z elementami winnej latorośli. Miasto liczyło wtedy 25 tysięcy mieszkańców. Sala kinowa posiadała ponad 600 miejsc stałych, a kinowo–teatralna na parterze dysponowała 565 miejscami i 160 na balkonie.

1937-1939
Przyjezdne zespoły artystyczne miały garderoby teatralne, niezbędną infrastrukturę sceniczną, choć miasto nie miało stałego teatru. Gospodarzem była spółka akcyjna Teatr Miejski, która dochody czerpała z biletów kinowych, konkurując ze stałym kinem, zbudowanym po drugiej stronie ulicy (obecnie Kino "Nysa").

1930-1942
Inwestycję rozpoczęto w roku 1928, zaś oficjalne otwarcie Stadthalle, według planu Oskara Kaufmanna, nastąpiło w 1931 roku. Obiekt był wielofunkcyjny. Kino, sala sesji Rady Miejskiej, wykorzystywana w czasie różnych narad czy konferencji. Tutaj realizowano program ważniejszych delegacji wizytujących miasto.

Projekt miejskiej hali widowiskowej – rzut pierwszego piętra


Projekt miejskiej hali widowiskowej – rzut parteru

Projekt miejskiej hali widowiskowej (Stadthalle) z częścią mieszczącą kasę oszczędnościową (Stadtsparkaße), która została wybudowanej trzy lata później.
Budynek odbiegający od estetyki ulicy, wybudowano według awangardowego projektu z lat 1923–1926.

fot. Marek Karaś

fot. Tadeusz Weise

fot. tomciozg

fot. SteM

fot. SteM

Fot. SteM


fot. Marcin Kazimierczak


Lata 70-te
Budynek wpisany do rejestru zabytków 21 listopada 1976 roku (nr 2551)

1931-1932. Już jest teatr.

1927 - Widoczna jest willa Fritzego , która została rozebrana i na jej miejscu wybudowano teatr.


1920-1930

Kamienica nr 1 - 1910-1930
Adres przedwojenny kamienicy to Bahnhofstraße 1 - Niederstraße 15. Właścicielem jej był piekarz Fritz Heinrich. W kamienicy miało siedzibę między innymi zrzeszenie zielonogórskich cegielni (Grünberger Ziegeleien Vereinigung Gmbh)

Zdjęcie to jest wykonane około 1900 roku . Na rogu ul. Niepodległośi i Kupieckiej nie było jeszcze budynku aktualnego Aldemedu . Nie ma też jeszcze teatru. Widoczna jest willa Gustawa Fritze (przemysłowiec właściciel fabryki sukna.Jego założona 1884 r. fabryka sukna wysokogatunkowego przy ul. Lisiej przetrwała do lat 20. XX wieku. Pracowało w niej 250 osób.) , która została rozebrana i na jej miejscu wybudowano teatr.

Aleja Niepodległości (od 27 października 1956) ; Große Bahnhofstraße; Bahnhofstraße; ul. Niepodległości; ul.Marszałka J. Stalina (w 1946 r. ul.Generalissimusa J. Stalina).
Ulica na odcinku od ulicy Kupieckiej do Placu Bohaterów jest deptakiem.