kościół Ewangelicko-Augsburski

Fot. Tadeusz Weise

Fot. Andrzej Grzegorzewski

Fot. Mirosław Lorenz

Fot. Piotr Rau

Fot. Jacek Tenerowicz

Fot. Marek Karaś


Fot. Tadeusz Weise

Fot. Jacek Tenerowicz


Fot. Andrzej Grzegorzewski
Przy wschodnim narożniku niewysoka (33,5 m) wieża - dołem kwadratowa, na wysokości szczytu dachu przechodząca w ośmiobok, zakończona kopulastym hełmem pokrytym malowaną blachą. W wieży zainstalowano zegar fundacji kożuchowskich braci Heckert, a wykonany w berlińskiej firmie Georga Richtera. Zegar ten co ~10 lat musiał przechodzić remont (od 1979 r. z pomocą mistrza K.Rennera z Guben). Ostatni remont przeprowadzono w 2001 r. Tarcze zegarowe widoczne poniżej hełmu, zakupił również kożuchowianin - G.Schroeter. Mimo odnawiań (1952 i 1978) do dzisiaj widoczne są otwory po kulach z lutego 1945 r. Wieża kryje również dwa dzwony, które zostały zawieszone dopiero (brak funduszy) 20.06.1936 r. Jeden z nich zamówiono we Wrocławiu u A.Geittnera, drugi otrzymano w darze od parafii staroluterańskiej w Czerwieńsku (wisiał on tylko kilka lat, gdyż podczas II wojny światowej został, podobnie jak wiele innych dzwonów, piszczałek organowych czy też pomników, zarekwirowany na cele militarne). Od 29.07.1981 r. znów wiszą dwa dzwony: zielonogórski oraz podarowany przez J.Pośpiecha, wówczas proboszcza z Gorzowa Wlkp., a pochodzący z likwidowanego w 1965 r. kościółka ewangelickiego w Ludwikowicach Kłodzkich.



W absydzie można obejrzeć trzy półkoliście zakończone witraże przedstawiające. Pierwszy od lewej, ufundowany przez parafianina T.Shönfeldera, przedstawia Mojżesza; środkowy, określany mianem głównego obrazu ołtarzowego, Chrystusa; zaś trzeci Apostoła Piotra. Dwa pierwsze pochodzą z czasu budowy kościoła, zaś trzeci fundacji parafianki p. Schirmer, padł ofiarą wandali po przejęciu kościoła przez parafię E-A. Obecny, wzorowany na figurze z ambony Kościoła Pokoju w Jaworze, powstał w 1985 r.

Organy firmy Gebrüder Walter z 1883 roku, przeniesiono z dawnej kaplicy i ustawiono na specjalnym podwyższeniu. Są najstarsze z zachowanych w oryginalnym stanie organy w Zielonej Górze.Bardziej szczegółowy opis organów można znaleźć na stronie





Ołtarz został przebudowany w 1946 i 1968 r. Usunięto wtedy retabulum (nadstawę), zaś pochodzący z niej obraz będący kopią "Ostatniej Wieczerzy" Leonarda da Vinci umieszczono na czołowej ścianie mensy. W 1977 r. przemalowano ołtarz (oryginalnie był szarozielony) oraz ambonę (pierwotnie była ciemnozielona). Od 15.06.1977 r. wyposażenie uzupełnia klasycyzująca chrzcielnica ufundowana przez króla Wilhelma IV dla kościoła WANG w Karpaczu, a wykonana w 1844 r. w warsztacie Cantiano'ego w Berlinie (ponieważ w drewnianej świątyni trzebieszowicki marmur dolomityczny niezbyt pasował i dlatego w 1974 r. zastąpiono ją sto lat starszą drewnianą chrzcielnicą z likwidowanego kościoła w Dziećmorowicach).

Po 1945 roku świątynię przejęli katolicy, użytkując ją jako kaplicę ślubów pod wezwaniem św.Józefa. Od 1950 roku ponownie Ewangelicko-Augsburski.






Wystrój wnętrza jest bardzo skromny (zgodnie z tradycją staroluterańską): ołtarz (fundacji E.Mschnera z Kumiałtowic k/Gubina) i ambona (dar żony tajnego radcy Gruschwitza) zostały wykonane w słynnej Szkole Snycerskiej w Cieplicach, Ławki fundacji Beuchelta ozdobiono secesyjnym motywem roślinnym. Dwa, 11-rzędowe zespoły ławek w nawie głównej oraz 3- i 4-rzędowe aneksów zapewniają 200 miejsc siedzących. Oświetlenie zapewniają dwa główne żyrandole - pająki z 9 podwójnymi ramionami, przyozdobione symbolem biblijnym, a zarazem zielonogórskim - liśćmi winorośli. Wyposażenie to pochodzi z 1911 r.

Główne wejście prowadzi przez niewielki przedsionek. Nad drzwiami mozaika bezpośrednio nawiązująca do nazwy kościoła - głowa Chrystusa (zgodnie z projektem miał się tam znajdować jedynie napis "Ev Luth Kirche" (kościół Ewangelicko-Luterański).

Nieorientowany, jednonawowy kościół z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium i pozornym sklepieniem kolebkowym, z podwieszoną konstrukcją belkową związaną z więźbą dachową. Przy dłuższych bokach aneksy, do których prowadzą dwuarkadowe przejścia: SE o łuku koszowym rozdziela filar czworoboczny o ściętych narożach i NW zamknięte półkoliście. Nakryty ceramicznymi dachami dwuspadowymi.

W 1936 roku wykonano dwa dzwony, z których jeden został w 1943 roku zarekwirowany przez wojsko niemieckie.

Plan poziomy i przekroje kościoła.

W świątyni zaplanowano 370 miejsc siedzących, z czego 30-40 miała pomieścić planowana w bocznym ramieniu transeptu empora. Boczne wejście, umieszczone w przyziemiu wieży, umożliwiało bezpośrednią komunikację z Moltkestaße i, poprzez klatkę schodową w przybudówce wieży, z balkonem muzycznym w przęśle nawy i ze wzmiankowaną emporą. 4-przęsłowa nawa przykryta została pozornym sklepieniem kolebkowym wspartym na gzymsie, z wydobytymi elementami konstrukcyjnymi więźby dachowej. Boczne aneksy, tworzące pozorny transept, otwierają się na nawę parami szerokich arkad wspartych na dekoracyjnie ukształtowanych: kolumnie w niższym i filarze w wyższym ramieniu. Prezbiterium, znacznie niższe od nawy i wydzielone łukiem tęczowym, posiada trójboczne zamknięcie.

Widok świątyni z Kaiser - Wilhelm - Platz, (ob. pl. Bohaterów), rys. Emila Friede.

Jednonawową świątynię założono na planie krzyża z nierównej wysokości bocznymi aneksami tworzącymi pozorny transept, przedsionkiem głównego wejścia skierowanego na plac, wieżą i przybudówką klatki schodowej dostawionymi do ramienia transeptu i bocznej ściany nawy oraz zakrystią przy prezbiterium. Gmach posadowiony został na ceglanym cokole, zaopatrzony w otynkowane elewacje i połacie dachów przykryte czerwoną dachówką karpiówką. Wieża w podstawie kwadratowa, w górnej partii ośmioboczna zwieńczona została wydatnym hełmem pokrytym blachą miedzianą, podobnie jak kopuła przybudówki mieszczącej klatkę schodową. Przedsionek, fasada i ramię transeptu zamknięte zostały profilowanymi szczytami zwieńczonymi gzymsami. Malowniczą bryłę zaopatrzono w liczne i zróżnicowane w formie okna oraz skromne dekoracje szczytów: parą lizen w fasadzie i ornamentem nad oknami wschodniego ramienia transeptu

Kościół Chrystusowy, zrealizowany w latach 1909-10/11 przy ówczesnym Kaiser-Wilhelm-Platz i Moltkestraße (dzisiaj pl. Bohaterów i ul. Kazimierza Wielkiego), wzniesiono na potrzeby prężnie działającej w Zielonej Górze gminy luterańskiej. Zaprojektowany przez zielonogórskiego architekta powiatowego Emila Friede. Kamień węgielny pod świątynię położono 22 sierpnia 1909 roku. 11 czerwca 1911 roku nastąpiło jej uroczyste poświęcenie.

Koszty budowy, wraz z dekoracją malarską wnętrza, wyniosły około 75.000 marek, część prac, nieodpłatnie, wykonana została przez należących do gminy rzemieślników. Emil Friede, autor projektu świątyni, był także architektem prowadzącym inwestycję (kierownikiem budowy).